Ιστορία των ANZAC
Το εκστρατευτικό σώμα των ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) δημιουργήθηκε προκειμένου η Αυστραλία να συμμετάσχει ενεργά στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Μεγάλης Βρετανίας και των άλλων δυνάμεων της Entente. Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία ήδη από τις πρώτες ημέρες του πολέμου είχαν ταχθεί με το μέρος της Βρετανίας, όπως και ο Καναδάς και οι άλλες πρώην αποικίες και επιθυμούσαν να στείλουν εκστρατευτικό σώμα να πολεμήσει στο πλευρό των Βρετανών στην Ευρώπη. Οι πρώτες στρατιωτικές δυνάμεις αναχώρησαν από την Αυστραλία με κατεύθυνση την Αίγυπτο. Έφθασαν στην Αίγυπτο το Νοέμβριο του 1914 και αρχικά είχαν καθήκοντα να φυλάσσουν τη διώρυγα του Σουέζ.
Ο Λόρδος Kitchener υπουργός άμυνας της Βρετανίας (Secretary of State) ζήτησε τη δημιουργία ενός εκστρατευτικού σώματος Αυστραλών και Νεοζηλανδών (ANZAC), το οποίο μαζί με το αντίστοιχο καναδικό θα χρησιμοποιούνταν για πολεμικές επιχειρήσεις μαζί με το βρετανικό στρατό. Επικεφαλής ορίστηκε ο στρατηγός William Berdwood από το βρετανικό στρατό των Ινδιών, που έφθασε στις 21 Δεκεμβρίου στην Αίγυπτο και ανέλαβε τη διοίκηση. Οργανώθηκαν σε δύο μεραρχίες στη μεραρχία των Αυστραλών και στη μεραρχία των Νεοζηλανδών.
Οι πρώτοι Anzac έφθασαν στη Λήμνο στις 4 Μαρτίου 1915 προκειμένου να εκπαιδευτούν στον κόλπο του Μούδρου, στις τεχνικές αποβίβασης και κατάληψης των οχυρώσεων των Στενών των Δαρδανελλίων. Όλο το διάστημα παραμονής τους στη Λήμνο έκαναν συνεχώς ναυτικά γυμνάσια και δημιουργούσαν εγκαταστάσεις μετόπισθεν. Οι πρώτες εγκαταστάσεις, τόσο του πεζικού, όσο και των δυνάμεων υποστήριξης (π.χ. νοσοκομεία) τοποθετούνται στην περιοχή του Μούδρου.
Από εκεί επιβιβάστηκαν στα μεταγωγικά και στα πολεμικά πλοία των Βρετανών και στις 25 Απριλίου αποβιβάστηκαν στον κόλπο, που αργότερα ονομάστηκε Anzac Gulf. Οι Αυστραλοί θα πολεμήσουν για πολλούς μήνες στην Καλλίπολη στις μάχες του Sair Bair, της Κριθιάς, του Lone Pine και του Chunuk Bair. Οι αντίπαλοί τους ήταν η 19η μεραρχία του οθωμανικού στρατού που διοικούσε ο Μουσταφά Κεμάλ. Οι απώλειες των Αυστραλών υπολογίζονται σε 26.111 στρατιώτες και αξιωματικούς και των Νεοζηλανδών σε 7.500 στρατιώτες και αξιωματικούς, οι οποίοι είναι θαμμένοι σε δεκάδες νεκροταφεία στη χερσόνησο της Καλλίπολης.
Οι τελευταίοι Αυστραλοί που αποχώρησαν από τη χερσόνησο της Καλλίπολης ήταν το 10ο τάγμα των Anzac που έφθασε στη Λήμνο στις 22 Δεκεμβρίου 1915 για να ξεκουραστεί στο αφιερωμένο για τους Anzac στρατόπεδο στη Σάρπη. Ουσιαστικά η Λήμνος έπαιξε το ρόλο των μετόπισθεν σε όλη την εκστρατεία της Καλλίπολης. Οι Αυστραλοί μετέφεραν τα νοσοκομεία τους στη χερσόνησο του Πορτιανού, το ίδιο και τις βοηθητικές μονάδες και δημιούργησαν εγκαταστάσεις για να μπορούν να υποστηρίξουν τόσο τα νοσοκομεία όσο και τα στρατόπεδα της περιοχής. Οι Anzac αναχώρησαν από τη Λήμνο με κατεύθυνση την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 13 Ιανουαρίου 1916.
Μερικές μονάδες Αυστραλών επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής μέχρι το τέλος του πολέμου. Μια πολύ μεγαλύτερη δύναμη μεταφέρθηκε στην Ευρώπη στο Δυτικό Μέτωπο τον Μάρτιο του 1916, όπου πολέμησε στο πλευρό των Βρετανών μέχρι το τέλος του πολέμου. Πήραν μέρος στις μάχες του Sommes, του Bullecourt και του Messines, στην τρίτη μάχη της Ypres και αντιμετώπισαν την καλοκαιρινή επίθεση των Γερμανών του 1918 και είχαν βαρύτατες απώλειες. Τις τελευταίες ημέρες του πολέμου υπηρετούσαν στους ANZAC περίπου 180.000 στρατιώτες και αξιωματικοί, ενώ οι νεκροί τους είχαν φθάσει τα 60.000 άτομα.
Εκδηλώσεις μνήμης
Στη μνήμη των μαχητών, των τραυματιών και των νεκρών Αυστραλών και Νεοζηλανδών μελών του ΑΝΖΑΚ οι δύο χώρες καθιέρωσαν την 25η Απριλίου, ημέρα έναρξης της απόβασης το 1915, ως Ημέρα Μνήμης του ΑΝΖΑΚ, γνωστή ως Anzac Day. Την ημέρα αυτή γίνονται πολλές εκδηλώσεις σε όλες τις πόλεις των δύο κρατών, και θεωρείται εθνική επέτειος, δεδομένου ότι ως το 1915 οι κάτοικοι των δύο χωρών αυτών δεν είχαν λάβει μέρος σε άλλη πολεμική σύγκρουση.
Η Anzac Day εορτάζεται επίσης στα Νησιά Κουκ, στο νησί Νιούε, στη Σαμόα και στην Τόνγκα.Μεγάλες εκδηλώσεις μνήμης γίνονται στα συμμαχικά νεκροταφεία της Καλλίπολης, στην Τουρκία.
Από το 1998 περίπου έχουν ξεκινήσει ανάλογες εκδηλώσεις και στη Λήμνο με πρωτοβουλία Λημνίων μεταναστών της Αυστραλίας. Στις εκδηλώσεις μετέχουν οι τοπικές αρχές, οι πρέσβεις Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας, Αγγλίας, Ινδίας και άλλων χωρών, των οποίων στρατιώτες είναι θαμμένοι στα δύο συμμαχικά νεκροταφεία.
Παρά την τραγική κατάληξη της εκστρατείας οι Αυστραλοί και οι Νεοζηλανδοί έφυγαν με αγαθές αναμνήσεις από τη Λήμνο, από τις περιποιήσεις και τη συμπεριφορά των κατοίκων. Οι μνήμες αυτές βοήθησαν μεταγενέστερα στην ομαλή ένταξη των Λημνίων μεταναστών στην Αυστραλία. Σε ανάμνηση της ζωής στη Λήμνο, η ονομασία Λήμνος δόθηκε σε προάστιο στην πολιτεία Βικτόρια.
Ένα Αυστραλιανό Μνημείο στην είσοδο του λιμανιού του Μούδρου έχει στηθεί, ως ελάχιστος φόρος τιμής στους «Ήρωες της Λήμνου» και στους ισχυρούς πολιτισμικούς και ιστορικούς δεσμούς μεταξύ της Αυστραλίας και της Ελλάδας. Επίσης, οι δυο δρόμοι που οδηγούν προς τα συμμαχικά νεκροταφεία Μούδρου και Πορτιανού έχουν ονομαστεί «Οδός ΑΝΖΑΚ».
Ιστορικά γεγονότα
Χρονολόγιο
Μάθε για τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα, τοποθετημένα στον χρόνο.